Alicja w krainie rzeczywistości

  Chyba każdy z nas od dzieciństwa jest zafascynowany książką Lewisa Carrolla „Alicja w Krainie Czarów”. Jej podróż w głąb króliczej norki i przygody z tym związane inspirują po dziś dzień, także licznych twórców, a sama książka doczekała się wielu ekranizacji. 

 Ale kim była prawdziwa Alicja, dziewczynka, która posłużyła jako pierwowzór dla bohaterki powieści, ta, która na kartach książki już zawsze będzie miała siedem lat ? Na to pytanie próbuje dać nam odpowiedź Melanie Benjamin w swojej książce „Alicja w krainie rzeczywistości”.

 Na wystawie pt „Marzenia w obrazach : fotografie Lewisa Carrolla”, która odbywała się w Instytucie Sztuki w  Chicago, Melanie Benjamin natknęła się fotografię, która wywarła na niej silne wrażenie. Było to zdjęcie siedmiolatki, Alice Pleasance Liddell. Dziewczynka przedstawiona na nim była w odważnej jak na ówczesne czasy pozie, w skąpych, ledwie ją okrywających szmatkach. Uwagę przykuwały piękne oczy, z zalotnością i odwagą wpatrujące się w obiektyw.   

Alice Pleasance Liddell

                                                  *

 Wszyscy znamy Lewisa Carrolla jako autora książek dla dzieci, zwłaszcza dwóch części przygód Alicji, niezmiennie popularnego i chętnie czytanego od XIX wieku aż po czasy nam współczesne. Wiele osób wie, że był on także genialnym matematykiem i logikiem. Mniej osób ma wiedzę, że naprawdę nazywał się Charles Dogson, a pewnie jeszcze mniej, że pan ten był zapalonym fotografem - amatorem, specjalizującym się zwłaszcza w fotografowaniu młodziuteńkich dziewczynek. Zresztą to jego zamiłowanie do dzieci było co najmniej dwuznaczne, przysparzało mu już w jego czasach kłopotów, jednak nigdy oficjalnie nie oskarżono go, ani nie dowiedziono kontaktów wychodzących poza ramy przyjętych zachowań społecznych.

Dla zainteresowanych tutaj mnóstwo odnośników do fotografii wykonywanych przez Carrolla, a także do zdjęć Alicji i jej sióstr.

A przechodząc już do samej książki i do głównej bohaterki, bo to  niej przecież chciałam napisać -  Melanie Benjamin opowiada  nam swoja wersję wydarzeń i życia Alicji Liddell, opartą zarówno na faktach jak i na wyobraźni samej autorki. Ciekawą historię dziewczynki, która nie chciała stać się dorosłą, lecz na zawsze pozostać w krainie dzieciństwa, do której nie wkradnie się rzeczywistość. Pozostać nieśmiertelną, na zawsze utrwaloną nie tylko na kartach książki, ale i na fotografiach, w pozie małej cyganeczki, w podartych fatałaszkach. Paradoksalnie po wielu latach sama Alicja stwierdzi:

" Pragnęłam żyć bez końca jako Cyganeczka, jako dziecko, które wpadło do króliczej norki. I oba te życzenia się spełniły - tyle, że nieśmiertelność rzeczywista okazała się inna niż przyobiecana : zamiast dać przepustkę w przyszłość, przywiązała mnie na zawsze do przeszłości" [cyt. str. 162].

I jeszcze jeden cytat:

"Tak widziałam swoje życie: odnosiłam wrażenie, że pierwszą jego część spędziłam w krainie czystego szczęścia., w świecie domków z piernika, chmurek z cukrowej waty i słońca z pomarańczy. Któregoś dnia jednak potężne trzęsienie ziemi usunęło mi grunt spod nóg i cisnęło mnie na odległe wybrzeże, gdzie panowały obcość i mrok" [cyt. str. 153]

  Tym trzęsieniem ziemi było coś, co nawet w książce nie jest jednoznacznie określone, ale co każe szukać przyczyn w osobie Lewisa Carolla. Zdarzenie, które z bliskiego przyjaciela rodziny wyrzuciło go na obrzeża i sprawiło, że drzwi rezydencji rodziny Liddell, dotąd szeroko i gościnnie otwarte, zamknęły się przed nim szczelnie...

  Książka Melanie Benjamin składa się z trzech części - trzech etapów życia Alicji - pierwszy, gdy jest siedmioletnią dziewczynką i właśnie powstaje bajka o niej i dla niej; kolejna część, gdy Alicja ma dwadzieścia cztery lata - poznajemy dalsze jej życie, m.in. romans z księciem Walii - synem królowej Wiktorii - Leopoldem, a także jej skomplikowane relacje z Johnem Ruskinem, znanym ówczesnym krytykiem sztuki, u którego panna Liddell pobierała lekcje rysunku. I wreszcie trzecia część - Alicja jest już stateczną damą, ale wciąż w jej życiu wiele się dzieje, a przeszłość wciąż nie daje o sobie zapomnieć...

  Melanie Benjamin stworzyła własną wersję życia Alicji, podkoloryzowaną nieco wyobraźnią autorki. Myślę, że można się zgodzić z tym, co przedstawiła nam na kartach swojej powieści. Ukazała nam się tu postać wyjęta z epoki wiktoriańskiej, ze wszystkimi konwenansami, manierami i całą etykietą przynależną tamtym czasom, nawiasem mówiąc bardzo dobrze przez autorkę uchwyconym, moją uwagę przykuły zwłaszcza opisy mody, zmieniającej się stopniowo od lat 60. XIX wieku do lat 20. XX wieku, a także barwnie odmalowane życie akademickie w ówczesnym Oksfordzie.

  Warto poświęcić chwilkę na spotkanie z Alicją, która na wieki w wyobraźni wszystkich pokoleń małych i tych całkiem dużych czytelników będzie beztroską siedmiolatką, przechodzącą z ciekawością na drugą stronę lustra. I niech taką pozostanie.

_______________________

Melanie Benjamin

"Alicja w krainie rzeczywistości"

Rok polskiego wydania: 2009

Wydawnictwo: Amber

Ilość stron:  327

________________________