Fatum - Piotr Rowicki

  Gdańsk, XVII wiek. W porcie statki delikatnie kołyszą się w rytm morskich fal, strzeliste maszty majestatycznie wznoszą się wprost w błękitne niebo. Długi Targ pełen jest gwaru, pokrzykiwań żeglarzy, nawoływania kupców, rzemieślników, handel kwitnie, w pracowniach malarskich najsłynniejsi artyści portretują bogatych mieszczan i rajców miejskich, miasto staje się najważniejszym ośrodkiem artystycznym na Pomorzu. Jan Heweliusz w swoim obserwatorium tworzy katalog gwiazd.

Dwór Artusa tętni życiem, bogaci kupcy nie szczędzą grosza, pieniste, złote piwo leje się strumieniami. Oto Gdańsk, nadbałtyckie miasto nad Motławą, porozcinane siecią kanałów dzięki którym zasłużyło  na dumne miano  jednego z kilku miast nazywanych  „Wenecją północy” .

   Ale jest także drugie oblicze miasta – mroczny świat rzezimieszków, złodziejaszków i różnorakich szubrawców. Zakazane zaułki, spelunki, zamtuzy z paniami traktującymi lekko wszelkie obyczaje i za garść monet gotowymi na najbardziej nawet wymyślne igraszki.  Mordercy i samobójcy - przy czym tymi pierwszymi stają się często praworządni, poważani i ogólnie szanowani obywatele. I właśnie do takiego mrocznego Gdańska zabiera nas Piotr Rowicki w książce „Fatum”. Chce ukazać to drugie, mroczne oblicze miasta, w którym „nie było bogatej sztukaterii, obrazów, zdobień i rustyki. Tam była pani noc i ostatni przechodzień próbujący z łuczywem w dłoni odnaleźć drogę do domu. Tam był strach, błoto i brudne dziewki. Tam śmieci zrzucane z okien, szaleńcy błąkający się od drzwi do drzwi.”

„Fatum” to zbiór dziesięciu opowiadań, które zespala, oprócz Gdańska, jeden temat – zbrodnia. Dokonywana z rozmaitych powodów, w najróżniejszy, często bardzo wymyślny sposób i przez ludzi o zróżnicowanej kondycji społecznej. W afekcie jak i z premedytacją. Przebiegle, podstępnie, z zimną krwią. Z miłości, zawiści. Przypadkowo. A nad wszystkim unosi się nieuchronny, nieodwracalny los - złowieszcze fatum, nieuniknione przeznaczenie.

 Nie będę wchodzić w szczegóły, by nieopatrznym słowem nie zdradzić zbyt wiele. Powiem tylko, że jak to zwykle z opowiadaniami bywa, także i tutaj -  są gorsze i lepsze. Moimi faworytkami są „Śmierć i pomarańcze”, ”Dorotka” oraz „Zbrodniarz, którego oszukała zbrodnia” – ta ostatnia opowiastka jest według mnie najlepsza z całego zbioru. Tytułowe „Fatum” nieco mnie zawiodło, można je potraktować jako rozgrzewkę przed dalszą lekturą, bo książka ta jest jak karuzela – rozkręca się powoli, po to, by z każdym kolejnym opowiadaniem nabrać prędkości .

Na okładce wykorzystano rycinę z doskonałego zbioru historycznych kostiumów
Braun &Schneider

Coś naprawdę specyficznego jest w klimacie tej książki. Autor umiejętnie odmalował ducha tamtych czasów. Chociażby na przykład poprzez rubaszny, dosyć gruboskórny humor, który charakteryzował ludzi ówczesnej epoki. Realia historyczne są bardzo dobrze nakreślone, kilka znanych postaci przewija się między wydarzeniami, co dodaje akcji „smaczku”. Opowiadania są ciekawie skonstruowane, różnorodne pod względem stylistycznym

Jestem dosyć nieobiektywna w ocenie książek tego typu, bo cieszę się z każdej nowo wydawanej pozycji, która oprócz warstwy fabularnej ma w tle historię – i to historię naszą, rodzimą. Cieszę się dlatego, że autorzy zaczęli odkrywać potencjał, jaki drzemie w dziejach minionych. Mariusz Wollny stworzył Kacpra Ryxa, świetną serię kryminałów, dzięki której mógł ukazać renesansowy Kraków i życie żaków, Piotr Rowicki przenosi nas teraz do barokowego Gdańska. Marzę, aby autor pokusił się o napisanie powieści utrzymanej w podobnym stylu jak opowiadania ze zbioru „Fatum”. Takiej porządnej pod względem objętości - liczącej co najmniej czterysta stron!

_____________

Piotr Rowicki

"Fatum"

Wydawnictwo Oficynka, Gdańsk 2011. Str. 230

____________