Dziewczyny wojenne

To chłopcy bawią się w podwórkowe wojny. To chłopcy biegają z plastikowymi karabinami, fascynują się militariami, chcą dokonywać bohaterskich czynów. Zatem, gdy zdarza się prawdziwa wojna – nic w tym niezwykłego, że biorą w niej udział. Ale historia, zwłaszcza II wojny światowej, pokazuje dobitnie, że i kobiety mają w tej sprawie dużo do powiedzenia, i co najważniejsze, nie tylko jako sanitariuszki, łączniczki czy personel zabezpieczający, czyli tzw. „tyły”.

Łukasz Modelski w swojej książce pozwolił przemówić właśnie takim kobietom – poznamy jedenaście opowieści, niepowtarzalnych historii. Jedenaście dziewcząt. A łączy je wspólny mianownik – wszystkie bohaterki w chwili wybuchu wojny miały nie więcej niż dwadzieścia jeden lat, wszystkie odegrały bardzo ważną rolę w mających nastąpić wydarzeniach, każda z nich to postać nietuzinkowa.

I chociaż nie lubią, kiedy określa się ich słowem ”bohaterka”, uważając je za zbyt górnolotne i patetyczne, to jak inaczej można nazwać dziewczynę, która zaczyna od harcerstwa, potem jako żołnierz Brygady Podhalańskiej przeprowadza m.in. lotników na słowacką stronę, następnie trafia do kontrwywiadu do słynnej grupy 993/W zajmującej się likwidacją konfidentów.

Albo taką, która widząc wśród ogłoszeń na uniwersyteckiej tablicy informację o zaciągu do oddziału żywych torped bez chwili wahania postanawia się zapisać.

Albo też tę, która zostanie członkiem jednego ze słynnych kobiecych patroli minerskich, tzw.”Bomb”, podczas powstania biorących udział m.in. w akcji zdobywania słynnej PAST-y. A jakim mianem nazwać można na przykład Jadwigę Jagodę Piłsudską – córkę Marszałka, która uzyskawszy licencję pilota szybowców, a następnie samolotów, wstępuje do Air Transport Auxiliary, służby pomocniczej RAF-u, gdzie jest jedną z trzech Polek... To tylko wybrane przykłady.

Bardzo ciekawy jest sposób ujęcia tematu przez Łukasza Modelskiego, oddanie głosu samym bohaterkom, jedynie delikatne wtrącanie narracyjnych dygresji, służących lepszemu zrozumieniu i przybliżeniu czytelnikowi opisywanych sytuacji, a także starannie dobrane i różnorodne sylwetki sportretowanych dziewcząt . Łączą je młody wiek, wchodzenie w dorosłość, wojna, okupacja. Dzieli też wiele: miejsce działalności, pochodzenie, wykształcenie. Książka koncentruje się nie tylko na okupacji niemieckiej ale i sowieckiej, m.in. na Wileńszczyźnie, Białostocczyźnie. Pokazuje nie tylko wojenne losy ale także to, co działo się po wojnie – prześladowania przez UB, ukrywanie się, bo przecież wojna dla wielu nie skończyła się w 1945, można powiedzieć, że dla niektórych dopiero wtedy się rozpoczęła…

Bardzo wiele pisze się o wojnie z męskiego punktu widzenia. Temat kobiet jest ciągle traktowany dosyć marginalnie. Zupełnie niesłusznie. Czas pokazał, że kobiety zapisały piękną kartę w historii. Potrafiły stanąć na wysokości zadania, w pewien sposób „uczłowieczyć" ten straszny czas, nadać mu inny wymiar. Samą swoją obecnością, charakterem. Wbrew temu, czego dokonywały, w głębi duszy były przecież samą wrażliwością i delikatnością, czasami aż trudno uwierzyć i wyobrazić sobie, że w tych delikatnych osóbkach krył się tak stalowy duch i lwia odwaga.

Ta książka jest wypełnieniem tego braku, cennym uzupełnieniem wiedzy i swego rodzaju świadectwem.

Historii najlepiej uczyć się od naocznych świadków. Oczywiście, w wielu przypadkach to nierealne. Tutaj mamy właśnie taką możliwość. Spojrzeć na wydarzenia oczami świadków historii - wtedy młodziutkich dziewczyn, dzisiaj już kobiet w podeszłym wieku, odznaczonych wieloma medalami i tytułami.

Zapisujmy takie wspomnienia, zachowajmy jak najwięcej, póki żyją jeszcze świadkowie, póki pamiętają i chcą nam o tym mówić.

 Data premiery książki:  22 września 2011r.  

 Za mozliwość przeczytania jej już teraz, bardzo dziękuję wydawnictwu

 

______________

Łukasz Modelski

"Dziewczyny wojenne. Prawdziwe historie"

Wydawnictwo Znak, Kraków, 2011. Str. 300


_____________